Jul 22, 2018

‘साधं’!

आपल्याकडे ‘साधं’ हा शब्द इतक्या चुकीच्या आणि ढोबळ पद्धतीने वापरला जातो. हो गोष्ट(ही) फार डोक्यात जाते! अंगावर येणारा भपकेबाजपणा, उधळपट्टी किंवा संपत्तीचे बटबटीत प्रदर्शन / ‘शोबाजी’ जशी त्रासदायक तितकाच किंबहुना काकणभर जास्त हा ‘साधं' चा गैरवापरही...

साधं म्हणजे अस्वच्छ नाही ! उदा. हॉटेल

साधं म्हणजे हीन अभिरुचीचं, अजागळ नाही ! उदा. घर

साधं म्हणजे कल्पकतेचा आणि रुचीचा पूर्ण अभाव असलेलं नाही! उदा.

Aug 24, 2016

कुठेसे कुणी...

कुठेसे कुणी व्याकूळ गात होते
सूर दूरचे की,  माझ्याच आत होते?


Jul 27, 2015

मिठातले आवळे

कु. कुंजलतिका तनमुडपे यांचे ‘आवळा: कृती व विचार’ हे पाककृतींपलिकडे जाऊन जेवणानुभुतीबरोबरच जीवनानुभुती देणारे खास नवगृहिणींसाठीचे पुस्तक लवकरच बाजारात येत आहे. ‘खल व बत्ते’ हे त्यांचे वायव्य महाराष्ट्रात प्रचंड खळबळ उडवून दिलेले पुस्तक वाचकांच्या ओळखीचे आहेच.
दोन्ही पुस्तके घेतल्यास २५% टक्के सवलत तसेच आवळकाठीचे एक पाकिट (लहान साईज) मोफत मिळेल.

 सर्वत्र उत्सुकता निर्माण करणा-या ह्याच पुस्तकातील एक कृती खास तुमच्यासाठी.

 मिठातले आवळे

 साहित्य: ५० ग्राम काजू (नसल्यास भाजलेले शेंगदाणे चालतील)
८ ते १० आवळे. (१० ते ८ ही चालतील. तुम्ही कुठून बघताय त्यावर आहे)
मीठ (आयोडिनयुक्त असल्यास उत्तम. शक्यतो चवीला खारट असावे व दिसायला कतरीना कैफ च्या रंगाहून थोडे कमी उजळ असावे)
एक आकर्षक बाऊल (हा नसला तरी चालेल पण

Jul 19, 2015

सांगतो ऐका!

पुण्यात भर वस्तीत डेक्कनसारख्या मध्यवर्ती भागात घडलेला हा प्रकार! मी स्वत: अनुभवलेला. कुणाही संवेदनशील व्यक्तीच्या डोळ्यात टचकन पाणी आणेल असा. ह्या भीषण वेगाने होणा-या बदलाला सामोरे जायला आपण तयार आहोत का?

डेक्कन च्या चौकात एक पुस्तकांचे दुकान. नुकतेच नवीन रुपात आलेले. तिथे दुसरी भेट. मी व माझी धर्मपत्नी (पक्षी: बायको).

मागच्या म्हणजे पहिल्या भेटीत ह्या सगळ्याची सुरुवात झालीच होती. त्यावेळी मी चार पुस्तके विचारली. त्यातले एकच मिळाले (इतके काही मी वेगळे वाचत नाही गडे!). एक आऊट ऑफ प्रिन्ट होते (असणारच होते, पण आशा वेडी असते). एकाची एकच प्रत व ती डिफेक्टिव आहे म्हणून नम्रपणे सांगण्यात आले वगैरे. पण हे सगळे शोधताना, विम्बल्डनचे बॉल बॉइज व गर्ल्स जितकी तत्परता दाखवत नसतील इतका चुटपुटीतपणा

Jun 5, 2015

कॉमेडीची ट्रॅजेडी!

मराठी सिनेमाचं ना मला झेपेनासंच झालंय.

एक तर पहायला जायला उत्साह येईल असा सिनेमाच खूप दिवस येत नाही. (ह्या आधी केवळ कर्तव्य म्हणून अनेकदा मराठी चित्रपट पाहिले आहेत. आजकाल कंटाळा आलाय) पोस्टरमधेच काही नाविन्य, फ्रेशनेस नसतो! त्यात असा काही चित्रपट आढळला तर तो पटकन १-२ आठवड्यातच बघून घ्यायचा. नंतर तो कुठेतरी जिल्ह्याच्या ठिकाणीच फक्त चालू असतो. हे ब-या हीट सिनेमांचं. नाहीतर तो आधीच झोपतो. कारण एकूण सिनेमाच अनुदानामुळे का कशामुळे माहीत नाही पण

Mar 19, 2015

‘ड्यानल’ आण्णांच्या पिक्चर बरोबर आमचं 'बॉंडींग' होईना !



हो, खरी गोष्ट आहे! कदाचित ऐकून धक्काही बसेल काही जणांना. जे असेल ते असो, पण ह्या डॅनियल क्रेगच्या बॉंडपटांचे आणि आपले सूर काही जमत नाहीत बुवा! आता ह्या वाक्यातच लेख संपायला हवा पण ‘जे असेल ते असो’ म्हणजे नेमके काय ते सांगणे भाग आहे.

पहिले प्रथम मेरा कमसीन बचपन कैसे गुजरा यह कहानी.

Jan 24, 2015

चित्रपट आणि चिवचिव!

तर, प्रसंग नेहमीचाच.. कारण ‘पात्रं’ तीच!

जवळचे चित्रपटगृह... ब-यापैकी चांगला चित्रपट... मी..

आणि आजूबाजूला निवांत बोलणारी लोकं!

लक्षात घ्या, सामान्य प्रेक्षक म्हणून (इथे काही मित्र ‘अतिसामान्य!’ असे 'धुमधडाका'तल्या अशोक सराफ सारखे ओरडतील! सच्चे मित्र हे असेच असतात) मला चित्रपट (व पॉपकॉर्न, सामोसे इत्यादी) चा आस्वाद घ्यायला आवडते/आवडले असते. मी काय तिथे पोलीसगिरी करायला जात नाही की संस्कृतीरक्षणही. पण दोन चार वेळा दुर्लक्ष केल्यावरही दोन रांगापर्यंत ऐकू जाईल एव्हढ्या मोठ्या आवाजात कुणी बोलत असेल तर कवटी सरकतेच.

तर, एक सीट सोडून एक जोडपे बसले होते.

Dec 15, 2013

चित्रपट संवाद - भाग ३ (अब रोज रोज तो आदमी जीत नही सकता ना...)

खूप खूप वर्षांपूर्वीची गोष्ट.

‘व्हिडीओ फिल्म मॅगझिन’ ही कल्पना तेव्हा नवीन होती. अशा पहिल्या वहिल्या मॅगझिनच्या (‘लहरें’) एका ‘अंकात’ फिल्म इंडस्ट्रीतल्या एका सुप्रसिद्ध जोडगोळीतला सुप्रसिद्ध एक कुणी मुलाखत देत होता...

त्या एकाच्या नेहमी बरोबर असणारा दुसरा मात्र ह्या मुलाखतीच्या वेळेस हजर नव्हता. ह्याचे कारण आता सर्वांनाच माहीत झाले होते. त्या दोघांची जोडी फुटली होती. एक प्रदीर्घ आणि अत्यंत यशस्वी अशी भागीदारी संपुष्टात आली होती.

तो ‘एक’ म्हणजे सलीम खान होता. ‘सलीम-जावेद’ मधला सलीम!

मैत्री आणि लेखनातील भागीदारी संपुष्टात आल्याला काही काळ लोटला असला तरी कडू चव अजूनही त्याच्या जीभेवर रेंगाळत होती. त्यामुळे शब्दही टोकाला विष लावलेल्या बाणांसारखे निघत होते.  

मुलाखतकाराचा थेट प्रश्न आला ‘आता तुम्ही वेगळे झालात.. जावेदना यश मिळत आहे तसे तुम्हाला मिळत नाहीये अशी इंडस्ट्रीत चर्चा आहे.. काय म्हणणं आहे तुमचं?’
(खरं म्हणजे कुणी चर्चा करो वा ना करो, वास्तव तेच होतं. गोष्ट सूर्यप्रकाशासारखी स्पष्ट होती.)

सलीम निर्ढावलेपणाने व आत्मविश्वासाने उत्तर दिले:
“एक संस्कृत श्लोक आहे…”


Nov 16, 2013

चित्रपट संवाद - भाग २ (दहीबडा इत्यादी)

तसं म्हटल तर ह्या लेखमालेला (हाही शिंचा फार औपचारिक शब्द) काही ठराविक आकार देता आला असता. काही अभ्यासपूर्ण, मुद्देसूद लेखन करता आले असते. परंतु विस्कळीत गप्पा (एकतर्फी का होईना) मारताना हे मुद्दे गौण ठरतात. 

अभ्यास गप्पा मारताना दिसला पाहिजे. ‘दाखवायची’ गरज भासलई नाही पाहिजे. काय?

नाहीतर, 
संवादाने गोष्ट कशी पुढे जाते, 
त्या त्या पात्राला कसा उठाव व ठसठशीतपणा येतो, 
कमीत कमी  शब्दांचा संवादही कसा आशयगर्भ असू शकतो, 
संवादांमधे बोली भाषांचा वापर 
वगैरे इत्यादींची साधक-बाधक चर्चा करता आली असती आणि त्यात तुम्हाला बौद्धीक मसाज झाला असताही. पण मग मला मजा आली नसती! गप्पा ठोकायला!

तर ते असो. आपण विषयाकडे वळूयात.

आता एखाद्या गावगुंडाने जर रस्त्यावर कोणासोबत अश्लाघ्य भाषा वापरली किंवा ‘असंसदीय’ वर्तन केले तर आपण ते समजू शकतो. परंतु, एखाद्या विद्यार्थ्यांमधे लोकप्रिय असलेल्या, सज्जन सात्विक प्राध्यापकाने जर भर वर्गात एखादा तरल विषय शिकवताना समजा पानाची पिचकारी टाकली किंवा तद्दन बाजारु नवीन फिल्मी गाण्याची ओळ गुणगुणली तर ऐकणा-या/बघणा-या विद्यार्थ्यांची जी अवस्था होईल, अशी अवस्था काही वेळा होते ती मातब्बर लोकांच्या काही अपवादात्मक कलाविष्कारामधून.

आता हिंदी चित्रपटातील घिसेपिटे ड्वायलॉक तर सर्वांनाच परिचीत आहे.

ह्या ब्लॉगवरच्या खालील लेखात त्याचा परामर्श घेतला आहे. (लेख विनोदी आहेत. हसू आल्यास हसावे.)


नोकरी आणि हिंदी शिणुमाचे ड्वायलॉक !


नोकरीआणि हिंदी शिणुमाचे ड्वायलॉक ! - २


पण हे झाले सदाबहार घिसेपिटे अर्थातच चाकोरीबद्ध लेखकाने लिहीलेले चौकटीतल्या संहितेतले अनेक वेळा दळून झालेले 'ड्वायलॉक'!

पण अत्यंत लोकप्रिय चित्रपटातील अत्यंत अतर्क्य संवाद कुठले असा विचार मी करतो तेव्हा हटकून सुरुवातीला ‘गोलमाल’ चे उदाहरण डोळ्यासमोर येते. 


Nov 10, 2013

चित्रपट संवाद - भाग १

'चित्रपट संवाद', म्हणजेच देशी विदेशी चित्रपटांतील लोकप्रिय  पण त्याहूनही महत्वाचे म्हणजे अत्युत्तम पण तुलनेने कमी माहीत असलेले संवाद ह्याविषयी लिहीण्याचे डोक्यात बरेच दिवस होते.

पण ते डोक्यात आल्यापासून दोन भित्या (भिती चे अनेकवचन) माझ्या डोक्यात आहेत

१. अनेकोत्तम चित्रपट अनेक वेळा बघितल्यावर ‘अतिपरिचयात अवज्ञा’ होऊन अत्यंत प्रिय अश्या चित्रपटातले अत्यंत प्रिय संवाद जर मी लेखात अंतर्भूत करायचे विसरलो तर हे पोस्टल्यानंतर फक्त जीभ चावणे हेच हातात (खरं म्हणजे तोंडात) राहील.

२. एव्हढ्या चित्रपटांतून नेमके संवाद स्मरणशक्तीला साक्षी ठेवून शोधायचे.. मग त्यातून हा सर्वसमावेशक असा लेख कसा काय तयार होईल?

ह्या भित्या (अनेकवचन) घालवायला मी खालील उत्तरे शोधली

१. चुकले तर चुकले.. आपण लेखाचे सिक्वेल लिहू ! (म्हणूनच हा भाग एक :) )

२. हा काही परिक्षण/समीक्षण इत्यादी प्रकारचा लेख नाही. त्यामुळे गप्पा मारताना आपण कुठे मुद्देसूद बोलतो? तर तसेच विस्कळीत स्वरूप राहू दे की. तात्पर्य, हे नुसते रसग्रहण, सौंदर्यास्वाद आहे असे समजावे.

तर मुद्दा आहे चित्रपटातील संवादांचा. त्या ऑलरेडी पावरबाज संवादांचे तुम्हीही फ्यान असाल त॔र सोन्याहून पिवळे.. जर उल्लेख केलेला चित्रपटच पाहिलेला नसेल तर उर्वरित लेख वाचायचे बंद करून आधी चित्रपट पाहून आनंद लुटावा ही विशेष विनंती… लेख वाचण्याचे प्रि-रिक्विझिट म्हणून नव्हे… तर एका चित्रपटप्रेमीने दुस-या चित्रपटप्रेमीला केलेला प्रेमळ आग्रह म्हणून (जेणेकरुन एका उत्तम चित्रपटाचा तुम्ही आनंद लुटू शकाल)

चित्रपटांच्या इतिहासाकडे पाहिले तर सुरुवातीला ते ‘मूक’ असत.. मग संगीत आले आणि मग संवाद. खरं म्हणजे चित्रभाषा कमीत कमी शब्दांमधे भावना व आशय पोहोचवत असेल तर ते दिग्दर्शक, नट (व संवादलेखकाचेही) यश म्हणायला हवे…संवादलेखकाचेही अशासाठी किती कुठे किती हवे आणि कुठे थांबायचे ह्याचे भान हवे त्याला, दिग्दर्शकाला आणि एडीटरलाही.

अशा परिस्थितीत, जर मॉडर्न चित्रपट जर संवादाशिवाय असेल तर ते अतुलनीय धाडस म्हणावे लागेल… ह्याचे एक अत्युत्तम उदाहरण म्हणजे 'ब्लॅक होल' हा लघुपट! 

एकही संवाद नसताना माणसाच्या हव्यास/लालसा ह्यावर यथोचित टिप्पणी करणारा हा लघुपट आहे.


Nov 9, 2013

झटक्यात...

हौस नव्हे अम्हास, उरातल्या अग्निची
पाऊल ना पडो वाकडे.. वाट ही अंधारी


- राफा

Aug 24, 2013

झटक्यात...

सफर है कठीन, रास्ता है टेढा
डगमगाकर खुदही संभलना होगा
अगर आस है किसी रोशनी की
तो प्यारे तुझे खुदही जलना होगा

- राफा

Aug 17, 2013

पानवाल्याचे गि-हाईक!

राजकारण हा धंदा झाला असेल तर… आणि असेल तर म्हणजे झाला आहेच! कोई शक? तर मग त्या न्यायाने आपण ग्राहक आहोत… म्हणजे ‘गि-हाईक’ !

उज्वल भवितव्य, खेड्यांचा विकास, शिक्षण व विज्ञानाचा प्रसार, आधुनिकता आणि प्रगती, पायाभूत सुविधा, शेती व उद्योग क्षेत्राची भरभराट, समान संधी वगैरे भावी प्रॉडक्ट्स आपल्या गळ्यात मारण्यात येतात. (ते सुद्धा ‘पाच वर्षांच्या’ वॉरंटीसहीत!)

प्रत्यक्षात आपल्याला काय मिळते? तर तोंडाला पुसलेली पाने आणि पद्धतशीरपणे लावलेला चुना ! जे सरकार पानवाल्याचे काम करते (आणि वर उद्दाम विधानांच्या पिचका-या आपल्यावरच मारते), त्यापासून 'ग्राहक संरक्षण कायद्या'नुसार संरक्षण मिळेल काय?

- राफा

Jul 21, 2013

'शोले': एक वाहून गेलेले परीक्षण!

आप्पा जोशी वसईवाले (वाचक, दैनिक 'परखड')
दिनांक: १६ ऑगस्ट १९७५

काल गावातल्या एकमेव टॉकिजमधे 'शोले' हा अप्रतिम बोलपट पाहिला. बाहेर डकवलेल्या पोस्टरावर ७० एमेम, सिनेमास्कोप असे काहीबाही लिहीले होते त्याचा अर्थ कळला नाही. बायोस्कोप पाहिला होता लहानपणी, पण हा सिनेमास्कोप काय हे कळायला काहीच स्कोप नव्हता. चित्रपटाची रिळं जास्त होती त्यामुळे पडदाही नेहमीपेक्षा मोठा लागला बहुतेक त्यांना. चित्रपट सुरु झाल्यावर पडद्यावर वर व खाली आडव्या पट्ट्या दिसत होत्या. झाकायचाच होता तर भव्य पडदा असे कशाला लिहायचे? असो. माझ्या बाजूच्या प्रेक्षकाचे आवाज डावीकडच्या का उजवीकडच्या स्पीकरमधून येतोय इथे जास्त लक्ष होते. 'श्टिर्यो' का कायसं म्हणत होता तो इसम. असो.

तरीही सामाजिक प्रश्नांना हात घालणारा 'शोले' हा अतिशय वास्तवदर्शी चित्रपट आहे असं माझं वैयक्तिक मत झालं आहे. 'विधवा विवाह' हा सामाजिक प्रश्न हाच चित्रपटाचा मुख्य विषय! बाकी डाकू-बिकू म्हणजे आपलं ताटातलं तोंडीलावणं आहे. ते जर नसतं तर 'ग्रामजीवन' व 'ग्रामोद्योग' ह्यावर एक अप्रतिम डॉक्युमेंटरी झाली असती.

'राधा' ही विधवा व 'जय'शी तिचा होऊ घातलेला विवाह हा मुख्य विषय आहे. खरं म्हणजे ह्याला विवाहबाह्य संबंध अशी कुणी दुषणे देईल. पण 'राधा'चा नवरा आधीच 'कालबाह्य' झाला असल्याने त्यांचे प्रेम 'विवाहबाह्य' होऊ शकत नाही, असं माझं वैयक्तिक मत आहे.

अर्थात 'जय' चे पात्र जरी वरकरणी हुशार व चतुर वाटत असले तरी ते तसे नाही असही माझं वैयक्तिक मत आहे. आता ख-या आयुष्यात जी आपली बायको आहे ती चित्रपटात बदलायची सोन्यासारखी संधी मिळाल्यावरही पडद्यावर पुन्हा तीच बायको म्हणून मान्य करण्याचा मूर्खपणा जय करतो. मग काय होणार! 'आपले मरण पाहिले म्या डोळा' असे म्हणण्याची वेळ येते. एखादी 'भाग्यरेखा' एखाद्याच्या हातातच नसते. त्यामुळे तीच ती कंटाळवाणी बायको पदरी पडते. शिवाय आधीच्या सगळ्या पांढ-या साड्या असल्याने लग्नानंतर रंगीत साड्यांचा खर्च वाढणार! नशीब एकेकाचं…


Apr 17, 2013

झटक्यात

उम्मीद की रोशनी देख-देख 
सारी दुनिया चलती है,
लेकिन यह उम्मीद साली 
किस तेल से जलती है?

- राफा