आधुनिक शब्दार्थ !

रस्ता :

• दोन खड्ड्यांमधील सूक्ष्म प्रतल.
• बांधणा-याच्या पार्श्वभागावर प्रहार करु वाटावासा अनुभव देणारा पृष्ठभाग.
• भव्य लांबलचक उकीरडा व पिकदाणी.
• डांबरीकरण झाल्यावर काही तासांतच खणायची जागा.
• अदृश्य कचरापेटी व दृश्य कचरा असलेली जागा.
• विचारांची वानवा असल्यावर प्रश्न सोडवण्यासाठी उतरण्याची जागा.
• लहान मुलास रहदारीच्या बाजूला ठेवून आपण अमानुष वेंधळेपणे भलतीकडे बघत जाण्याचा मार्ग
• फट दिसेल तिथे वाहन घुसवण्याची जागा
• वाहने व ते चालवणा-यांच्या हृदयाचे ठोके हे दोन्ही चुकवून, एका बाजूकडून दुसरीकडे, अजागळ हसत, अर्धवट पळत ओलांडण्याची वस्तू
  

पौड 'रस्ता', पुणे :

• वेगवेगळ्या खात्यांचा व यंत्रणांचा सामूहिक अत्याचार होऊन उरलेला ‘रस्ता’.
• लोकांच्या सहनशीलतेचे रोज रुप बदलणारे स्मारक !
• दगडगोटे पसरलेले अज्ञात शुष्क नदीचे पात्र.
• पानशेतचा पूर नुकताच येऊन गेल्यासारखी अवस्था असणारी पायवाट.

फूटपाथ:

• वर्षानुवर्षांच्या सवयीने आलेल्या अज्ञात अंत:प्रेरणेने, चालताना टाळायची जागा !
• निरनिराळ्या राजकीय पक्षांच्या टपरीरुपी शाखा व उपशाखा असलेला वटवृक्ष.
• चिनी, तैवानी वस्तूंच्या विक्रीसाठी रस्त्याकडेला सोडलेली जागा.
• कायदेशीर संरक्षणात बेकायदेशीर धंदे फोफावण्याची जागा.
  

राजकारण:

• वाटते ते न बोलणे, बोलणे ते न करणे, करणे ते न बोलणे व ह्या सगळ्याविषयी काहीच न वाटणे.
• अर्धशिक्षित बेकारांसाठी पुनर्वसन योजना.
• जे दुस-या चांगल्या लोकानी उतरून स्वच्छ करायला पाहिजे असे काही चांगले लोक सुंदर खोलीत बसून मुलाखतीत बोलतात, ते गटार !
  

नगरसेवक:

• पचवता न येणारे गुन्हे करणारा इसम.
• स्वत:ची गल्ली व गल्ला ह्यापलिकडे विचार न करु शकणारा व बाकी शहराविषयी तुच्छता असणारा.
• दोनपाच कोटीचे मामुली गफले करणारा सत्तेच्या अन्नसाखळीतील एक क्षुद्र जीव.
• आमदार ‘इन द मेकिंग’ !
  

आमदार:

• गुन्ह्यांत अटक अवघड असलेला नेता.
• प्रश्नांविषयी जागरूक असल्याचा दावा करत विधानसभेत झोपणारा इसम.
• मतदारसंघाचे आपले शहर सोडल्यास राज्याच्या इतर भागांविषयी तुच्छता असणारा.
  

अपक्ष आमदार:

• केव्हा ‘भाव’ खायचा हे समजणारा इसम (पहा: ‘पिंडाचा कावळा’)
• स्वतंत्र विचार असलेला तरीही अधेमधे निवडून येणारा नेता.
• कळपाने राहिल्याशिवाय नि:ष्प्रभ असणारा प्राणी.
  

खासदार:

• गुन्ह्यांत अटक अशक्य असलेला नेता.
• लोकसभेत यायचे टाळणारा, आला तरी झोपेच्या वेळा पाळणारा, व इतर वेळेत किंचाळणारा इसम
• एकूणातच, सर्वसमावेशक तुच्छता असणारा !
  

मंत्री:

• उपद्रवमूल्य असलेला 'आमदार'.
• दिलेल्या खात्याविषयी संपूर्ण अज्ञान व नैसर्गिक नावड असणारा कारभारी
  

मुख्यमंत्री:

• कळपातील इतर प्राणीजनांचा कमीत कमी नावडता प्राणी (पहा: दिलजमाई, घुमजाव, बेरजेचे राजकारण)
• प्रत्येक भाषणात ‘विदर्भ-विकास’ व ‘फुले-आंबेडकरांचा महाराष्ट्र’ असे शब्दप्रयोग विलक्षण अलिप्त सफाईने घुसवणारा इसम.
• अनेक गफले एकजुटीने झाकायची, दिल्लीसमोर वाकायची व राज्यकारभार हाकायची करामत एकाच वेळी करु शकणारा इसम.
• काय वाट्टेल ते झाले तरी पर्सनली काही न घेणारा, म्हणजेच अंगाला म्हणून काहीही लावून न घेणारा 'प्रोफ़ेशनल' राज्यप्रमुख.
• ‘सत्य साई सुट्ट्यो बाबा’ असे म्हणून आंधळी कोशिंबिरीचे राज्य घेणारा माणूस.

- राफा

आयशॉटच्या वहीतून - विदन्यान आणि हिवाळा

आयशॉट !

सहावी 'ड' मधल्या ‘आयशॉट’ ला सारखे ‘आयशॉट’ म्हणायची सवय (‘आईशप्पथ’ चा झालेला तो अपभ्रंश). जसे जसे त्याच्या वह्यांतून सापडते तसे तसे त्याचे लेखन आम्ही प्रकाशित करत असतो. अगदीच वाचता येणार नाही तिथेच फक्त शुद्धलेखनाच्या चुका सुधारतो.. पण सर्व लिखाण त्याचेच.. त्याच्याच मनातले थेट वहीत उतरलेले.

त्याला स्वत:लाही त्याचे ते टोपण नाव ‘आतिचशय’ आवडते : आयशॉट !

***

निबंद लिहाव्यास सांगितला की माला आगदी प्राण घशापाशी येतात असे वाट्टे. पानचाळ सर आमाला नेमी नेमी निबंद लिहाव्यास सांगतात व स्वता टेबलावरती मान ठेवून झोपी जातात. ढापण म्हण्तो की ते अशा वेळी आगदीच सीता सयंवर इन फुजी कलर ह्या सिनेमामद्ल्या कुंबकरणासारखे दिस्तात असे म्हण्तो. (ढापण स्वताही चशमा लावलेल्या कुंबकरणासारखा दिसतो वर गात झोपतो तेवा). काही वेळा काही समाजकनटक मुले सरांच्या झोपण्याची नक्कल करितात ते त्यांना आजिचबात शोभत नाही. गुरुजनान्नी जरि मान टाकली तरि आपण मान ठेवावयास नको का ?

पानचाळ सर वर गात कदि कदि जागे आस्तात तेवा आतिचशय शांतता माज्लेली आसते. पण आज तास सुरु होऊनही खूप वेळ निघून गेला तरी सरांचा ठाव व ठिकाणा नवता. मग काही समाजकनटक मुलानी ऑफ तास असल्याची अफवा उठविली. पण टिवीवर सार्खे सार्खे सांगतात त्याचप्रमाणे आमी अफवेवर विशवास ठेवला नाही तसेच कुठल्याही सनशयास्पद वस्तूला हातही लावला नाही.

भाहेर आतिचशय कडाक्याचा पावूस पडत होता. आमी सवंगगडी खिडकीजवळ जमाव करून बाहेरील गोगल गायी बघू लागलो. गोगल गाय हा कधी भू तर कधी उभय चर प्राणी आसतो. तो नेमीच सरपटी जातो. उतक्रानतिचे टप्पे पडण्याआधी सगळेच जण सरपटी जायचे असे अंत्या म्हणाला. (वर राणारे भिंगार्डे आजोबा आहेत त्यांची घरी आजींपुडे गोगलगाय होते असे सगळे मोठे लोक म्हणतात बिलडिंगमदले. मी एक्दा लपून बघणारे की ते घरी सर्पटतात का ते म्हन्जे त्यांची उतक्रानती झालीये का ते लगेच कळेल. चवकस दुष्टी हे विदन्यानिकाचा गुण आहे असे विदन्यान्याच्या वाटसरे बाई म्हण्तात) अंत्या वाईट म्हण्जे आतिचशय हुशार आहे. जितू म्हणला की अंत्या नेमी मशिन लावून नांगरल्यासार्खे केस कापतो त्यामुळेच त्याचे डोके सुपीक झाले आहे. तो साच्लेल्या पाण्यातून तसेच कोरडवाहू जमीनीवरून सर्पटत सर्पटत चालू शकतो. (तो म्हन्जे अंत्या नव्हे तर गोगल गाय हा प्राणी).

असे आमचे गोगल गायिंचे विदन्यानिक कोनातून बघणे चालू आस्ताना अंत्याने गंबिरपणे एक मऊलिक प्रश्न केला की तो म्हण्ला की तुमी कधी विचार केलात का तुमी की गोगल गायी आपल्याकडे कशा कोनातून पहात आसतील? खरोखरच अंत्याचा मेंदू चवकस व धारदार आहे. मग जितू म्हणला की गोगल गायीना तर आपण राकशस वाटत आसणार. (आणि ढापण म्हन्जे चश्मिस राकशस. कुम्बकरण कुठचा)

ढापण काही बोलणार एवड्यात खेकसण्याचा आवाज आला. पानचाळ सर वर गात आले होते. सार्याना पळो की सळो झाले. मी घाबरून कसाबसा लपून गोगल गायीसार्खा सर्पटत सर्पटत माझ्या शेवटच्या बाकापरयंत पोचलो व चडून बसलो. सराना झोप आगदीच आसह्य होत होती असे त्यांच्या डोळ्यांकडे व हाल चालीकडे बघून वाटले. आमाला पुरेसे ओरडून झाल्यावर्ती त्यान्नी आम्हाला हिवाळा ह्या विश्यावर निबंद लिहावयास सांगितला व नेमीप्रमाणे टेबलावर मान टाकली.

आता पावूस पडत आस्ताना हिवाळ्याचे दिवस कसे बरे आठवणार ? पण सरांच्या गळ्यात घंटा कोण बांदणार ? त्यामुळेच आम्ही मुकाटपणाने लिहू लागलो.

हिवाळा हा रुतु माला आतिचशय आवडतो. आगदी सुरुवातिला थंडी पडते तिचा रंग गुलाबी आसतो. खरे म्हन्जे माला थंडी मला दिसतच नाही कदी तर रंग कसा कळणार ? पण सगळेच गुलाबी म्हणतात म्हन्जे ते खरे आसणार. हिवाळ्यात लोक कपडे घालतात जे की इतर रुतुत घालत नाहीत (लोकरीचे असे लिहावयाचे राहिले ते कंसात लिले आहे)

विशेश्ता मुसळधार थंडी पडते त्या दिवशी लोक लोकरीचे कपडे घालतात. उन व पावूस आकाशामदून जमिनिकडे खाली येतात. तशी थंडी कुठून येते ते कुणालाच समजत नाही. पण नोवेम्बर मैन्यात ती खाली येऊन साचू लागते व वारा वायला की इकडून तिकडे जाते. बकरी हा आतिशय उप्योगी पाळीव पशू आहे. तो दुध तसेच लोकरीचे गुंडे वगैरे उपयोगी गोशटी रोज सकाळी आपणास देतो. लोकरीच्या गुंड्यापासूनच कपडे बनतात नाहीतर हिवाळ्यात लोकानी काय केले आस्ते ह्याचि कल्पनाच कर्वत नाही. गाय हाही आतिचशय उपयोगी पशू आहे पण तो लोकर देत नाही तर फक्त दूध देतो. गोगलगाय तर दूध व लोकर दोन्ही देत नाही त्यामुळेच तो हिवाळ्यात भूमिगत होवून दिसेनासा होतो. फक्त पावूसाळ्यात कळपाने बाहेर पडतो.

हिवाळ्या रुतुमधे फळे तसेच फळावळ आतिचशय छान मिळतात. फळांमदूनच आपणास वेग वेगळ्या आक्शरांची जिवनसतवे मिळतात. (ती ह्या वरशी सामाईला पाच मारकांना आहेत). हिवाळ्यात दिवाळी, नाताळ, बालदीन, ख्रिसमस असे सणासुदीचे दीन येतात. तेव्हा शाळेला मधे मधे सुट्टी आसल्याने सरवत्र मंगलमय वाता वरण आस्ते. सुट्टीच्या शेवटच्या दिवशी मात्र प्राण आगदी घशाशी येतात. कारण पहिल्या दिवशी सर्व बाई आणि सर सामाई परिकशेचे तपासलेले पेपर वाटतात. अंत्या नेमी पैला येत आसल्याने तो मात्र आतिचशय खूश आसतो.

हिवाळ्यात दरडी व कडे कोसळत नसल्या ने तो पावूसाळ्या सार्खा प्राण घातक रुतु नाही. तसेच थंडीमुळे शेवाळे व निस रडेपणा होत नाही. त्यामुळे पुटफाथ वरुन जाणारी वाने व रसत्यामधून जाणारे पादचारी ह्यांची पडझड होत नाही. तसेच उनाचा त्रास होवून उशमाघातही होत नाही. थंडीच्या रुतुत सर्व पदारथ प्रर्सण पावू लागतात. त्यामुळेच हिवाळ्यात मुले गुट गुटीत व सुदरुढ होण्यास चालना मिळते.

फक्त शाळेत जाताना माला माकडटोपी घालायाला अजिचबात आवडत नाहीत. कारणकी तशी टोपी घालून निट आयकू येत नाही. मी रिकशासाठी उभे अस्ताना समोरचे जे राणारे आहेत तेंच्याकडे आलेली ती मुलगी जी माज्याचएवढीच आहे ती बाहेर येउन बघते आणि माज्याकडे पावून तोंडावर आडवा हात धरून हासत बसते. मग मी चिडून माकडटोपी काढूनच टाकतो पण थंडी जोरात येउन कानावर वाजते. परवाच्या सकाळच्या दिवशी ती हासता हासता म्हणाली की आमाला माकड आणि टोपीची गोशट माला माहितच आहे मुळी असे म्हणली. मी चिडून तिला मारावयाला जाणार होतो पण त्यांच्या बंगल्यात अल सेशन कुतरा आहे. तो पाळिव आसला तरी मोठा पशू आसल्याने मी राग खावून टाकला व थंडीपासून प्राण वाचवण्याकरिता कान दाबून ठेवले. हिवाळ्यामुळेच माला वाईट साईट न आयकणार्या माकडाप्रमाणे कानावर हात ठेवायची शिकवण मिळाली.

असा हा हिवाळा रुतु माला खूप खूप आवडतो मितर व मयत रिणीनो.

आयशॉट उरफ राफा – सहावी ड

 ह्या लेखाची PDF फाईल उतरवून घेण्यासाठी इथे क्लिक करा

 

चित्रकला : खुर्ची !

थेट संगणकावर, साध्या 'माऊस' ने काढलेले चित्र.

अधिक माहितीसाठी इथे टिचकी मारा.

मोठ्या आकारात पाहण्यासाठी कृपया चित्रावर टिचकी मारा.




http://rahulphatak.blogspot.com/

गझनी उर्फ पाकिस्तान !

सध्या सगळ्यांचं 'गझनी' मधल्या आमीर खान सारखं झालंय..

सगळ्यांचं म्हणजे भारतीय समाजाचं. म्हणजे, ज्यांची मनं अजून वारली नाहीत त्यांचं.. स्वत:पलिकडे थोडासा विचार करण्याची सवड आणि गरज आहे त्यांचं.. उद्याची स्वप्नं पाहतानाही ज्यांची झोप सावध आहे त्यांचं !

आपल्याच प्रतिबिंबात, बलदंड शरीरावर 'कल्पना वॉज किल्ड' आणि 'रिवेंज' असं दिसावं आणि खाडकन सगळ आठवायला लागावं.. खुनशी नि क्रूर खलनायक आठवावा.. त्याने केलेली न भरून येणारी हानी आठवावी.. आणि क्षणापूर्वीच्या शांत मनामधे खळबळ माजावी , प्रचंड उलथापालथ व्हावी.. तसं काहीसं होतंय. अगदी अचानक !

चित्रपट पाहिला असेल तर नावडू देत किंवा कसंही.. पटू देत, अतर्क्य वाटू देत किंवा कसंही... पण बहुतेकांची अवस्था काहीशी तशीच !

ज्याचंत्याचं आयुष्य जसंतसं जगताना, मधेच केव्हातरी एक मोठा आरसा अचानक प्रत्येकाच्या मनासमोर येऊन आदळतो.. आणि मग प्रत्येकाला आपल्यावरचं कोरलेलं काहीतरी दिसू लागतं :

'मुंबई वॉज ऍटॅक्ड',

'पाकिस्तान शूड बी पनिश्ड' !

.. असंच काहीतरी.

मग सगळं सगळं आठवू लागतं.. टिव्हीवर पाहिलं तसं, वर्तमानपत्रात वाचलं तसं, कुणाचा कोण तरी तिथेच होता त्याने/तिने काप-या स्वरात काय काय सांगितलं असेल तसं.. सगळंच !

मग आवेशाने मुठी आवळल्या जातात ! पाकिस्तानला नेस्तनाबूत करण्याचे सर्वात जलद आणि सोपे मार्ग कुठले ह्यावरच्या ज्याच्या त्याच्या मतांची उजळणी होते, शूर पोलिस आणि लष्करी अधिका-यांच्या विषयी कृतज्ञता आणि आदर दाटून येतो, आपल्या नाकर्त्या आणि निर्लज्ज राज्यकर्त्यांच्या नावाने बोटे मोडली जातात आणि...

आणि मग.. १५ मिनिटांनंतर... सर्व हळू हळू शांत होते ! समाजमनावर कोरलेली ती अक्षरे अंधुक होत होत गायब होतात.. समोरचा आरसाही दिसेनासा होते.. क्षणांपूर्वी त्वेषाने भगभगणारे स्मरणदिवे मंद होत जातात.. विस्मृतीचा 'ब्लॅक आऊट' चालू होतो..

मग रोजच्या वेळापत्रकाची, कटकटींची, निरर्थक गप्पांची, स्नेहभोजनांची आणि दिवास्वप्नांची आवर्तने पूर्वीसारखी चालू होतात.

लक्षात ठेवायला हवं नेमकं तेच आठवतं नाही... पुढे काय करावं तेही काही उमजत नाही !

मागे अंधार, पुढे अंधार..

फक्त अव्यक्त क्षोभाची ठिणगी आतमधे फिरते आहे मन अस्वस्थ करत..

काहितरी करायला हवं..

निर्णायक !

काय ? कसं ? आणि नेमकं कुणाविरुद्ध ?

आणि कोण करणार ?

प्रश्न सोपे ! उत्तरं सोपी नाहीत !

पण प्रश्न कुरवाळत बसण्यापेक्षा उत्तरं तर शोधायलाच हवीत.

आततायी आणि बालिश उत्तरं नकोत ! पण 'प्रगल्भ आणि संयमी' वाटणारी पण नेभळट असणारीही नकोत !

हं.. उत्तरं सोपी नाहीत, सरळसोट तर नाहीच नाहीत !
...

आला पुन्हा भिरभिरत तो आरसा !!!

'मुंबई वॉज ऍटॅक्ड !'

'रिवेंज' !

'पनिश पाकिस्तान ! फिनिश टेररिस्ट्स ! '

'स्टॉप टॉकिंग ऍंड ऍक्ट ! .. ऍटलिस्ट धिस टाईम !'

...

पुढची पंधरा मिनिटं काही खरं नाही !